Ποιος έχει πάει στον οδοντίατρο και δεν έχει ακούσει ότι έχει χαλασμένα δόντια γιατί τρώει πολλά γλυκά… Ποιος δε θυμάται από την παιδική του ηλικία τη φράση «μην τρως πολλά γλυκά, θα χαλάσουν τα δόντια σου»… Είναι όμως πραγματικά έτσι; Φταίνε όντως τα πολλά γλυκά για την τερηδόνα των δοντιών και τον πόνο βπιυ προκαλείται όταν χαλάει ένα δόντι;
Γιατί χαλάνε τα δόντια
Ο μηχανισμός με τον οποίο χαλάνε τα δόντια είναι μια χημική διαδικασία, παρόμοια με το μηχανισμό της διάβρωσης. Τα δόντια μας αποτελούνται από αδαμντινη εξωτερικά και οδοντίνη εσωτερικά. Η αδαμαντινη ή αλλιώς σμάλτο των δοντιών αποτελείται από κρυστάλλους υδροξυαπατίτη. Όπως όλα τα ανόργανα στοιχεία, έτσι και ο υδροξυαπατίτης είναι ευαίσθητος στη δράση οξέων. Έτσι όταν η εξωτερική επιφάνεια των δοντιών έρθει σε επαφή με οξέα, λαμβάνει χώρα μια σταδιακή διαδικασία λύσης της συνέχειας της και διάλυσης της κατά στρώματα. Μέσα σε περίπου 15 λεπτά ο αμυντικός μηχανισμός του στόματος καταφέρνει και εξουδετερώνει τα οξέα μέσω μιας αντίδρασης βασης-οξεος με ρυθμιστή το σάλιο και έτσι προστατεύει τα δόντια από περαιτέρω βλάβη.
Από που προέρχονται όμως τα οξέα; Αποτελούν προϊόν μεταβολισμού των σακχάρων από τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται φυσιολογικά στη στοματική κοιλότητα. Όσο συχνότερη είναι η δράση των οξέων τόσο μεγαλύτερη βλάβη θα δημιουργηθεί. Αντίθετα η ποσότητα των οξέων δε φαίνεται να παίζει ιδιαίτερο ρόλο στην έκταση της βλαβης. Ως εκ τούτου η συχνή κατανάλωση γλυκών και όχι οι μεγάλες ποσότητες ζάχαρης είναι αυτή που θα δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα στα δόντια. Η συστηματική κατανάλωση ενός μπισκότου μπουκιά-μπουκιά μέσα στη διάρκεια της ημέρας μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες τερηδονες συνολικά απ’ ότι η κατανάλωση μιας ολόκληρης τούρτας μονομιάς!
Ποιά είναι τα «ασφαλή» γλυκά;
Γλυκά που δεν κολλάνε έντονα στα δόντια όπως το κέικ ή γλυκά σε υγρή μορφή πχ ρόφημα σοκολάτας ή χυμοί και αναψυκτικά, δημιουργούν μικρότερες βλάβες στα δόντια καθώς «ξεπλένονται» ευκολότερα από το σάλιο και εξουδετερώνεται γρηγορότερα η δράση των οξέων τους. Αντίθετα γλυκά που κολλάνε στα δόντια και παρατείνουν το χρονικό διάστημα παραμονής επάνω στην αδαμαντίνη αποτελούν μια πηγή συνεχούς τροφοδοσίας με νέα οξέα. Έτσι η σταθεροποιητική δράση του σάλιου δεν καθίσταται εφικτή και η ισορροπία της χημικής αντίδρασης μετατοπίζεται προς την πλευρά της τερηδονογόνου δράσης των μικροβίων. Πολλές φορές μάλιστα, ακόμη και μετά από βούρτσισμα των δοντιών, δεν είναι δυνατή η απομάκρυνση του κολλώδους υπολείμματος από τα δόντια καθώς η μασητική επιφάνεια των δοντιών αποτελείται από πολλές μικρές σχισμές, οπές και αύλακες και δεν είναι επίπεδη με αποτέλεσμα να εγκλωβίζει τα σάκχαρα.
Συμπερασματικά, η κατανάλωση ενός γλυκού μονομιάς και όχι σε δόσεις και η επιλογή γλυκών με λιγότερο κολλώδη σύσταση ή ακόμη και σε υγρή μορφή, προσφέρουν εναλλακτικές επιλογές έτσι ώστε να φάμε γλυκά χωρίς να χαλάσουμε τα δόντια μας!
